„ 25 Pfennig ist der Reinverdienst —

ein jeder muß zum Arbeitsdienst ! „

Nasz zmarły w międzyczasie rodak Gerhard Gommel informował nas przed kilku laty o swojej służbie w RAD (Reichsarbeitsdienst – Służba Pracy). Także Walter Siebert uratował cały album z roku 1937.

Gerhard Gommel służył w oddziale 8/30, który otrzymał imię byłego prezydenta rządu Prus Zachodnich dr Buddinga. Obóz znajdował się nad Langraben, który rozdzielał polder 1 i polder 2. Jedyny, długi na 150 m most nad Langraben, boczną odnogą Nogatu w jego delcie, również nosił jego imię. Warunki drogowe przy Terranova (Nowakowo), szczególnie podczas deszczów nie były najlepsze. Do Elbląga było połączenie statkiem, które obsługiwały łodzie motorowe „Hilda” (Richard Wenzel) i „Pfeil”.

Walter Siebert był w 1937 r w obozie „Ferdinand Schichau”, oddział 5/30 w Terranova (Nowakowo), który był widoczny z rzeki Elbląg, na trasie do Krynicy Morskiej. Walter, jako wyuczony „pogromca śledzi” był w obozie gospodarzem kantyny.

Najstarszy obóz należał do oddziału 3/30, miał imię „Bernhard von Zinnenberg” a od 7.12.1936 „Albert Krause”. Znajdował się w południowo-wschodnim narożniku polderu 11, 20 km od Elbląga. Ponieważ droga do niego była jeszcze gorsza, do najbliższej umocnionej drogi było 6 km drogi polnej, oddział ten miał własną łódź zaopatrzeniową i „zezwolenie specjalne na ubój domowy”.

Czwarty oddział w delcie Nogatu znajdował się na północy polderu 1, w pobliżu przepompowni, bezpośrednio nad Zalewem. Był to oddział 6/30 noszący imię mistrza zakonnego „Winricha von Knipprode”. Istniał w latach 1934 do 1940.

Z 85 oddziałów w Okręgu 1 Prusy Wschodnie, oprócz 4 oddziałów w delcie Nogatu jeszcze 4 dalsze należały do Prus Zachodnich. Wszystkie 8 oddziałów po roku 1939 zostało podporządkowanych Okręgowi 2 w Gdańsku.

Grupa 30, do której należały 4 oddziały na polderach, znajdowała się w Elblągu na Berliner Chaussee, w pobliżu kąpieliska miejskiego.

Obóz Buddingbrücke miał poza tym nazwę honorową „Siegfried von Feuchtwangen”.

Nadzorcą prac był Zarząd Grobli w Elblągu.

Zachodnia granica polderu 2, Bieberzug i Westrinne, do roku 1939 były jednocześnie granicą byłego Wolnego Miasta Gdańska.

Z 85 wschodnio pruskich oddziałów, 33 były na południu prowincji, w Oberland (Iława, Ostróda) i na południowych Mazurach, jak i 24 w delcie Niemna.

W części południowej Zalewu było jeszcze więcej projektów, które jednak z powodu wojny i jej gorzkiego końca nie zostały zrealizowane. Tylko do roku 1937 w delcie Nogatu wykonano 7 km kanałów odpływowych, zbudowano 15 km dróg, około 40 rowów odwadniających. Te ostatnie prowadzą wodę do trzech wielkich przepompowni o wydajności około 800 metrów sześciennych na godzinę.

Zdobywanie terenu do roku 1933, z powodu braku pieniędzy zatrzymało się i zakończyło się sukcesem dopiero po wykorzystaniu Arbeitsdienstu.

Obóz oddziału 5/30 w Nowakowie

c.d.n