Elbląskie Stare Miasto było w średniowiecznych Prusach drugim po Gdańsku miastem pod względem wielkości. Do roku 1945, gdy zostały z niego popioły, było podobne do północno-niemieckich miast Hansy. W ten sposób bezpowrotnie stracono świadectwo historii starego Elbląga. Polacy odbudowali zniszczony Gdańsk według starych dokumentów. Odbudowa Elbląga nie odbywa się jednak według starych planów. Domy budowane są w mieszanych starych stylach. Obecna Starówka wygląda jak polski Disneyland, jest piękna ale nie jest to już nasz stary Elbląg. Wcześniej Stare Miasto miało piękne, stare kamienice z okresu gotyku, renesansu  i baroku, z bogatymi portalami i upiększeniami. Tak było, nam zostają tylko wspomnienia w starych książkach i na starych widokówkach. Zapraszam teraz na mały spacer po Starym Mieście. Kiedyś trwałby około godziny. W nawiasach znajdują się najciekawsze rzeczy do obejrzenia.

Spacer po Starym Mieście przed rokiem 1940

Z placu Fryderyka Wilhelma (fontanna Hermana Balka i pomnik Cesarza Wilhelma) idziemy na lewo obok ratusza, poprzez pasaż do Sturmstrasse (portal wschodni Prezydium Policji z alegorycznymi rzeźbami) i w prawo do ulicy Junkerstrasse (archiwum miejskie, biblioteka, pomnik żołnierzy 1870/71), przez ulicę Friedrichstrasse na ulicę Heilig-Geist-Strasse przy budynku zarządu mennicy (Phillipson) i wokół rogu na ulicy Große Hommelstraße 1, jest tam restauracja „Zu den drei Bergen”, z powrotem na ulicę Heilige Geiststraße (stare kamienice ze ścianami szczytowymi, nr 15 najstarsza kamienica w stylu „Niederdeutsch” na terenie państwa zakonnego), w lewo na Burgstraße (nr 1-2 Szpital Św. Ducha z XIII wieku z malowniczym podwórzem), na Gymnasiumstraße (Szkoła Agnes-Miegel, resztki elbląskiego zamku zakonnego) z powrotem do Burg- i Heilige Geiststraße (nr 3-4 Muzeum  Miejskie), z powrotem w kierunku ratusza, następnie w lewo przez „Kirchsteig” lub „Enge Gasse” do Brückstraße (stare kamienice, Kościół Św. Mikołaja z XIV wieku), w lewo do mostu „Hohe Brücke” (widok na port wewnętrzny i stare spichrze na Wyspie), przez most w lewo nabrzeżem Becker Ifer (widok na rząd domów po przeciwnej stronie na nabrzeżu Hermann-Balk-Ufer z targiem rybnym), następnie przez most Liege Brücke (stocznia Schichau i przystań statków do Krynicy Morskiej) na ulicę Wilhelmstraße (stare kamienice), w lewo na Körperstraße (podwórze klasztoru i Kościół Sw. Marii), z powrotem i na drugą stronę przez „Enge Gasse” na Spieringstraße (stare domy patrycjuszowskie z okuciami, dom z wielbłądem, obraz wyżej po lewej), w lewo do „Alte Markt” (stare kamienice, nr 14 Dom Królewski z historyczną winiarnią, na południe: fontanna Pfeiferburnnen, na północ: Brama Targowa z 1319 roku), w lewo przez Bramę Targową na ulicę Schichaustraße (budynek zarządu Schichau), w prawo do „Kleiner Lustgarten” (pomnik Schichaua, statua Diany), w prawo na ulicę Poststraße (po lewej na ulicy Wilhelmstraße „Alte Kramerzunfthaus” ze staroniemiecką sienią winną i muzeum Carl-Pudor) i z powrotem do ratusza.

Gdy według powyższego planu, za ratuszem (nr 10) nie udamy się w kierunku Heilig-Geist-Str. lecz na Junkerstraße, to po lewej stronie będziemy mieć „Brauer’s Gaststätten” z dwoma wejściami, między nimi oglądarka filmów Hofmanna, który był szwagrem Brauera. Oprócz mieszkania i gospody były także pokoje gościnne. Przed 1943r  dom i lokal należał do Augusta Eichhorn. Lokal został sfotografowany z rogu ulicy Badestr.. W tle rozpoczyna się Hospitalstr.

Poniżej, przy czerwonej strzałce jest Berlinerstr. 36, restauracja Gustawa Rittnera, tel. 3420, róg Mohrchenstr. Ulica przy niej była wykorzystywana przez chłopów jako miejsce na furmanki, gdy udawali się z wizytą do miasta.

Powyżej „Spis miejsc hotelowych”

Pomiędzy Kościołem Św. Mikołaja a rzeką Elbląg dzisiaj nie ma już żadnych domów!

Poniżej ruiny domu z wielbłądem wg rosyjskiego zdjęcia z 1945. Z drewna lipowego wykonałem tą dioramę 85x60x35cm i podarowałem Muzeum Elbląskiemu. Można tam ją obejrzeć. 

"Enge Gasse" z kierunku od Wilhelm Straße do Spiering Straße, przed 1945.

Skręcając z Heilige-Geist-Str. w lewo w ulicę Münz-Str., na końcu, naprzeciwko Großen
Hommel-Str.19 znajdowała się restauracja „Zu den Drei Bergen“. Na lewo i na prawo, na Mauer-Str., z tylnej strony „Drei Bergen” dobudowana była restauracja „Im stillen Winkel”.

Wychodząc z Friedrich-Straße, zaraz za teatrem, róg Mauer-Straße i Große Hommelstallstraße, naprzeciwko fabryki mebli „F. Roschkowski”,  (Theaterplatz 1/2)
później magazyn teatru, znajdował się  "Stille Winkel", romantyczne miejsce w naszej starej ojczyźnie. Na kartce wyżej widać okrągłe okno fabryki mebli, widok z Mauer-Str., następnie ulica Große Hommelstallstr. i tył „Drei Bergen“   razem z  „Stillen Winkel“.

Oba budynki miały tego samego właściciela, który jednocześnie prowadził oba lokale.
Wcześniej restauracja nazywała się „Theaterhallen” i należała do Wilhelma i
Rosy Ullendorf. Widzowie  teatru, po przedstawieniu chętnie pozwalali sobie na jeszcze „jednego”. Szczególnie ulubiony był „Schneegestöber”. Gdy Ullendorf zmarł obie restauracje przejęła córka i zięć Wilhelm Baumann lecz w 1938 musieli wyjechać do krewnych w Gdańsku i następnie do Anglii. Ostatnim właścicielem był Kurt Stecher.

Rzut oka do teatru elbląskiego.

Fabryka mebli w roku 1910. Budynek narysowany większy niż był w rzeczywistości. Uliczki
wokół były ciaśniejsze.

I na koniec dla wzmocnienia, do restauracji „Kaiserhof” na Kettenbrunnestr. 8. Bardzo rzadka kartka z 1900 roku, z moich zbiorów.