Na tej stronie będziemy prezentować, zmieniane okresowo, widokówki starego Elbląga.
***
Trzy widoki z Fr. Wilh. Platz (Plac Słowiański) na Innerer Műhlendamm (1. Maja). Na zdjęciu wyżej z roku około 1900, domy po stronie północnej przed dobudową pięter. Dom 18/19 – róg Jakobstr. oznaczony jest strzałką. Stary dom należał do wtedy do cukiernika Conrada Mahlke. Dom z przodu, po lewej był po adresem Fr.-Wilh.-Platz i należał do firmy Steppuhn & Kotzer – Textilwaren. W domu po prawej stronie była wtedy cukiernia Richarda Selkmann’a (później do 1945 r. Zigarren Neumann).
Poniżej: około 1908 roku, stał już narożnik z Cafe Kaiserkrone. Przed nim, w małym domu (dokładnie nad lodziarzem z wózkiem) sklep rowerowy Carus’a, póżniej na rogu Jakobstr. nowy budynek Zentral-Hotel.
Poniżej: kartka ostemplowana 29.10.1913 przedstawia były sklep Steppuhn’a, na miejscu którego już jest Deutsche Bank. Dom również dzisiaj mieści bank. W domu po lewej znajdowała się winiarnia i hurtownia win P. H. Műller’a.
Ze zbiorów H. Preuß
***
Landratsamt przy Holländertor (obecny Plac Grunwaldzki) przed przebudową. (Kartka jest ostemplowana w 1924 r.). Siedziba Landratów: von Etzdorf’a, który od cesarza W.II otrzymał szlachectwo i grafa von Posadowski.
Tą kartkę wydawnictwa Reinh. Kühn wysłała rodzina Hermann Jurat z Comenius Str. 4 do rodziny Krickhahn w Berlinie.
Widzimy tutaj Urząd po przebudowie, teraz jako Dom Powiatowy. Siedziba ostatniego Landrat’a przed wygnaniem – Carla Cichorius’a.
W miejscu budynku zburzonego w 1945 r. dzisiaj znajduje się stacja paliw, bezpośrednio przy nowej promenadzie nad Kumielą, która prowadzi od Pulvergrund prawie do ujścia. Przed rokiem 1945 spacer nad Kumielą nie był możliwy.
Kartki ze zbiorów Hansa Preuß’a.
***
Powyżej widok z mostu Leegen Brücke. Za drzewami widać hotel „Elbinger Hof”, obok budynek z murem pruskim, później zastąpiony przez budowlę w stylu „Jugenstil”. W tle Kościół Św. Marii. Poniżej kościoła restauracja „Zum goldenen Stern”. Zdjęcie z roku około 1900.
Kilka lat później wykonano powyższe zdjęcie. Z prawej od „Elbinger Hof” nowy budynek. Brakuje jeszcze domu handlowego Loewenthal, później zwanego „Kaufhaus am Elbing”, zbudowanego w 1910 roku. Pod zwodzonym mostem można rozpoznać frachtowiec „Elbing V” Żeglugi F. Schichau, który razem z „Elbing VI” kursował na linii Elbląg – Pilawa – Królewiec.
Kolejne zdjęcie z lat trzydziestych. Stoi już Kaufhaus a przed domem nr 10 nowa kasa biletowa parowców do Krynicy (biała). Przy Lübecker Ufer stoi najnowszy wtedy statek Białej Floty „Frisches Haff”. Statek został zwodowany w roku 1937 w królewieckiej stoczni Schichau i mając prędkość 11,5 węzła był najszybszym statkiem jakie posiadały elbląskie linie żeglugowe. Miał 550 KM. Zbudowany został według wytycznych Kriegsmarine.
Trzy powyższe widokówki pochodzą ze zbiorów Hansa Preuß’a.
***
Widok z Lübecker Ufer (Nabrzeże Lubeckie) na Hermann Balk Ufer (Nabrzeże Hermana Balka) zwany „Fischbrück” (Targ Rybny), z Paulspassage (z markizą) oraz Fischertor (Brama Rybacka, widoczna na lewo od masztu OLGI), tworząca przejście na Fischerstr .
Źródło: Pangitz Kurier
***
Zdjęcie wykonane na łodzi rybackiej przed „Fischbrück”, później Hermann Balk Ufer (Nabrzeże Hermanna Balka), z roku 1911, ze zbiorów Christy Mühleisen. W tle front domu Wasserstr. 37, znany elbląski lokal z „flakami” „Zur Wartburg” Gustava Herrmanna, z kawiarnią w piwnicy, nad rzeką Elbląg.
***
Podwórze Kościoła Św. Marii było obudowane domami, w których mieszkali najubożsi mieszkańcy Elbląga.
***
Źródło: Pangritz – Kurier.
Widok ze skręcającej na prawo Altstädt. Wallstraße (ul. Wałowa) na wschodnią przybudówkę Kościoła Ewangelickiego Św. Marii, byłego Klasztoru Dominikańskiego zbudowanego w wieku XIII i XIV, z murem klasztornym po stronie północnej, częściowo zachowanym do dzisiaj.
Przy narożnym domu, po lewej stronie znajduje się wejście na Markttorstraße, której tabliczkę można rozpoznać na ścianie domu. W kierunku południowym patrzymy na Conventstraße (ul. Klasztorna), z domami Kürschnerstraße (ul. Kuśnierska) w tle, dalej widoczna wieża Kościoła Św. Mikołaja.
Autor zdjęcia: nieznany.
***
Za Kościołem Św. Marii.
Rys. prof. Berthold Hellingrath
***
Jeszcze raz temat: główny dworzec kolejowy (Hauptbahnhof) zwany również wschodnim (Ostbahnhof).
Rysunek z roku 1835. Ze zbiorów Hansa Pfau.
Rok 1905. Źródło Pangritz – Kurier.
Widokówka z roku 1906, wydawnictwa firmy Paul Wedekind. Ze zbiorów Hansa Preuß’a.
Po przebudowie w roku 1937. Źródło Pangritz – Kurier.
***
Najnowszy nabytek do kolekcji Hansa Pfau.
***
Źródło: Pangritz – Kurier
ELBLĄSKI „FISCHBRÜCK” (TARG RYBNY)
Jakże łatwo było w naszym ojczystym mieście kupić „Frische Fische” (świeże ryby). Oprócz solonych śledzi i wędzonych fląder lub węgorzy, elbląskie gospodynie kupowały żywe ryby, nawet węgorze były uśmiercane dopiero w domu, pięć minut przed smażeniem lub gotowaniem.
Niestety obecnie brak jest targu rybnego, żaden rybak nie dowozi ryb łodzią. Trzeba jechać do Tolkmicka. W jeziorze Drużno nie można obecnie łowić, ponieważ jak wiele innych zbiorników wodnych jest przełowione.
Żeby można było zawrócić czas i cieszyć się różnymi gatunkami ryb, gdy na krótko przed końcem targu Walter Hübert skupywał od rybaków niesprzedane ryby aby zrobić jeszcze na nich interes.
Można tylko powspominać rybne bogactwo naszych ojczystych wód! Jeszcze dzisiaj w uszach mi brzmi: „Kaufen se Madamchen! – Frische Aal, Pomuchel-Kaulbarsch-Stint-Zander…” (kupcie paniusiu – świeży węgorz, dorsz, jazgarz, stynka, sandacz).
Autor tekstu: Hans
Preuß
Zdjęcie dolne: Oswald Rosenbusch
Zdjęcie górne: autor nieznany
***
Źródło: Pangritz – Kurier
„Bötchenfahren” – przejażdżki łódką po rzece Elbląg, przyjemność dla młodych i starych. Ta widokówka pochodzi z początku ubiegłego stulecia. Na nabrzeżu Hermann Balk-Ufer, które wtedy jeszcze nazywało się „Am Wasser”, po prawej stronie można rozpoznać pływający pomost i łódkę. Między domami, do XIX wieku stała brama Gerstentor, prowadząca do Brückstraße. Za pierwszym drzewem po prawej widać jeszcze restaurację Otto Kretschmann’a („Zaubermeister”), która przechodziła do Wasserstraße. Łodzie wiosłowe należały wtedy do wypożyczalni Kretschmann’a, który również był właścicielem statku.
Motorówka policji wodnej kontroluje łódkę przed wypożyczalnią Leiding, której mieszkalna łódź stała w tym czasie przy domku transformatora i toalet, obok mostu Hohen-Brücke. Przy lewej krawędzi obrazu pływający pomost a za nim rybacka budka Waltera Hüben. Dom z wysokimi drzwiami to Brama Rybacka z przejściem do Fischerstraße. W domu tym znajdowało się gospodarstwo i sklep Lilienthal’a.
Poniżej „Leegen Brücke” znowu widzimy wypożyczalnię łodzi Leiding. Nabrzeże, przy którym później stał hulk (roztaklowany żaglowiec), służyło jako magazyn dla stoisk handlowych rynku. Przez jakiś czas swoją motorówkę stawiał tutaj kapitan Mull. Mała motorówka na naszej kartce zdaje się być „Loreley”, która w późniejszych latach należała do mistrza elektrotechniki Karla Stünitz. Przywiozła wycieczkowiczów do Löwenlust nad Fischau.
***
Widok na Stocznię Schichau z Fosy Gdańskiej, przed około 100 laty.
***
Browar Ulrich, wcześniej Browar Preuß.
***
Czy znacie restaurację „Concordia” na kolonii Pangritz?
Na końcu byłej Horst-Wessel-Straße (wcześniej; Hauptstraße) były cmentarze St-Paulus i St-Adalbert. Tutaj mój dziadek Herrendorf musiał czasem szukać pomocnika. W drodze powrotnej do miasta, po prawej stronie, blisko Adalbert-Str. znajdował się lokal „Deutsche Eiche”. Dziadek wypijał szybko „małego” przeciwko „wyschnięciu” jak mawiał. Abym nie opowiadał o tym w domu, dostawałem szklaneczkę oranżady. Przed 1938 r
lokal nazywał się „Concordia” na Hauptstr. Nr 40.
Udało mi się nabyć tą starą i chyba jedyną widokówkę Concordii. Niższa dobudówka po lewej, za moich czasów już nie istniała. Dzisiaj stoi dom z jeszcze z eternitowym dachem. Dobudówka jest jednak trochę niższa.
***