Bractwo Św. Jerzego

  

Miasto Elbląg zostało założone w roku 1237. Wkrótce potem, wzorem innych miast w kraju Zakonu, zostało założone Bractwo Św. Jerzego. Pierwsza informacja o nim znajduje się w rachunku skarbnika z 1319 roku. Kronikarz Peter Himmelreich pisze, że zostało wydane zarządzenie „curie regis Artus ejusque societati”. Wprawdzie Bractwa Św. Jerzego istniały w większości miast kraju Zakonu Niemieckiego ale nie były tak związane i  zorganizowane na całym świecie jak na przykład wolnomularze.

Pierwszym zadaniem Bractwa Św. Jerzego było zbudowanie Dworu Artusa. Pierwszy Dwór Artusa w Elblągu, był na ulicy Fischerstr. 9. Gdy budynek był już nieużyteczny, w roku 1580 Nowy Dwór Artusa (zwany później Junkerhof) został zbudowany na rogu Starego Rynku i ulicy Schmiedestr. Został sfinansowany przez członków i był własnością Bractwa. Ówczesny adres: Alter Markt 45. Liczący około 300 lat stary Dwór Artusa został rozebrany i zastąpiony nową zabudową. Nowy budynek został zaprojektowany i zbudowany przez sławnych architektów Ende & Bockmann z Berlina. Dom był budynkiem mieszkalnym i sklepowym. Brak było odpowiednich pomieszczeń na zebrania.

  

 

 Bractwo Św. Jerzego było także posiadaczem majątku „Freyes Bürgerhof Rodeland”.

Członkami byli mężczyźni z elbląskich, chrześcijańskich rodzin. Urodzeni w Elblągu i najlepiej będący kupcami.

Wspieranie służby Bogu oraz dobre uczynki były pierwotnym celem głównym. Członkowie byli zobowiązani do wzajemnej pomocy. Szczególny nacisk kładziono na dobroczynność, życie towarzyskie i rycerskość.

Podobne było Bractwo Św. Marcina założone w Elblągu w roku 1581. W roku 1691 połączyło się ono z Bractwem Św. Jerzego. Od 1705 oba Bractwa prowadziły wspólne rachunki. Rozliczenia i rachunki Bractwa istnieją od roku 1543. Znajdują się w tzw. „Schläfern” (księgi rachunkowe). Bractwo Św. Marcina wniosło przy tym srebrny, pozłacany puchar z 1609 roku i srebrny, pozłacany szyld z roku 1605.

 

  

Puchar wykonał norymberski mistrz Hans Beutelmüller. Ma wysokość 87 cm i waży 4943 gram. Bracia posiadali srebrną, skrzyżowaną parę kluczy jako znak szczególny ich władzy dworskiej. Srebrny, pozłacany i częściowo emaliowany relikwiarz Św. Jerzego i podobny, trochę większy relikwiarz z XV wieku. Oba prawdopodobnie wykonane przez tego samego mistrza. Malarz lubecki i rzeźbiarz, Berndt Notke stworzył w drugiej połowie XV wieku podobne dzieła. Mniejszy relikwiarz Św. Jerzego z zakrzywionym mieczem, w czasie zarazy w 1564 stał w schowku w murze kościoła szpitala Św. Jerzego. Św. Jerzy był patronem przeciw zarazy, trądowi i patronem szpitalników. W 1652 relikwiarz został ponownie odkryty i do 1773 r przechowywany  w kościele Trzech Króli. W 1773 roku obywatel Elbląga i przedstawiciel Kościoła Trzech Króli, C.G. Wolff nabył relikwiarz i kazał wygrawerować na tabliczce swoje inicjały. Relikwiarz Ten znajduje się dzisiaj w Muzeum Sztuki Rzemieślniczej w Berlinie, drugi większy stoi w Muzeum Hamburskim.

 

  

 W Kościele Św. Mikołaja, Bractwo Św. Jerzego posiadało od 1478 (zapis w świadectwach) bogato wyposażony ołtarz, o którego wyposażeniu w srebra mówi spis inwentarzowy z roku 1543.

Czas rozkwitu Bractwa Św. Jerzego to lata między 1580 i 1628. W latach tych handel elbląski nabrał znaczącego rozpędu, dzięki osiedleniu się angielskiej Eastland Companie.

Po reformacji cele religijne zeszły na drugi plan. Celem głównym stała się dobroczynność i wykwintne życie towarzyskie, głównie w szlacheckich ogrodach i dworach. Tak jak ich poprzednicy, Bracia w okresie Biedermeier za najszczytniejszy obowiązek uważali wspieranie osób szanowanych i
potrzebujących pomocy oraz poświęcanie swoich sił i dostępnych środków na wspieranie użytecznych inwestycji w rodzinnym mieście. W okresie Biedermeier ilość członków Bractwa ograniczyła się do ośmiu. Pisemne regulaminy i rytuał zostały ustalone na nowo 13 lipca 1843 r. Godności ośmiu Braci były następujące: Senior, Consenior, Pierwszy Namiestnik, Drugi Namiestnik, Pierwszy Pisarz, Drugi Pisarz, Pierwszy Najmłodszy, Drugi Najmłodszy (Senior, Consenior, erster Gartenvogt, zweiter Gartnevogt, erster Gartenschreiber, zweiter Gartenschreiber, erster Jüngster, zweiter Jüngster).

W okresie od 1815 do 1848 do Bractwa Św. Jerzego należało 21 następujących mężczyzn:

kupcy i radcy miejscy Abraham Grübnau, Samuel Gottlieb Baum, Benjamin Silber, Carl Christoph Kluge i Jacob Daniel Abegg;

właściciel firmy ubezpieczeniowej i poseł miasta Carl Christoph Kawerau;

komisarz sądowy George Christian Theodor Brakenhausen;

 

 

 Brakenhausen zaprojektował wiele medali dla siebie i swoich przyjaciół, później wyjechał do Berlina jako radca rządowy. Tam był lubianym członkiem Berlińskiego Towarzystwa Numizmatycznego. Medal ma wielkość 71 mm. W zbiorach Hansa Pfau.

Kupiec i radca miejski Daniel Ferdinand Achenwall;

Burmistrz Christian Israel Schwarck;

Kupcy: radca miejski Johann Jacob Hahn, deputowany miejski August Friedrich Jebens, deputowany miejski, radca handlowy Gottlieb Baum, radca miejski Jacob van Roy, radca miejski i radca handlowy  Johann Friedrich Rogge oraz radca miejski August Eduard Fülborn;

właściciel apteki, radca miejski, burmistrz i poseł Johann Jacob Krause i radca handlowy Franz Anton Alsen;

kupiec i właściciel firmy ubezpieczeniowej, radca komisaryczny Samuel Gottlieb Hanff;

lekarz okręgowy, późniejszy prelegent rady w ministerstwie dr Carl Housselle;

właściciel apteki Friedrich Gustav Stielow i kupiec, radca miejski i radca handlowy George Grunau.

Wskutek strat wojennych poniesionych na majątku, Bractwo Św. Jerzego było zmuszone sprzedać swój dom przy Starym Rynku.

W dniu 20-ego czerwca 1930 r siedmiu członków Bractwa podarowało swojemu seniorowi na osiemdziesiąte urodziny srebrną paterę z dedykacją, znajdującą się dzisiaj w moich zbiorach.

W roku 1930 Bractwo składało się z ośmiu następujących mężczyzn: tajny radca i radca sądu krajowego R. Georg Neumann-Hartmann, senior, sekretarz kolei Carl Schmidt, lekarz dr Georg Müller, mgr inż. Kurt Netke, radca sądowy Axel Grunau, syndyk izby rzemieślniczej dr filozofii Alfred Matz i kupiec Georg Regier.


Z końcem wojny w 1945 r zakończyła się też historia elbląskiego Bractwa Św. Jerzego.

Srebrna patera Bractwa Św. Jerzego jako prezent urodzinowy, 278 x 216 x 12 mm, z dedykacją: